باتوجه به اقلیم خشک بسیاري از نقاط ایران، اغلب خاك محل به خودي خود داراي کیفیت الکتریکی کافی نیست. به همین دلیل براي کم کردن مقاومت الکترود زمین در این موارد، می توان نسبت به تعویض خاك اطراف الکترود و جایگزین کردن با الکترولیت هاي داراي کیفیت الکتریکی خوب و پایدارتر اقدام نمود.
این الکترولیتها عبارتند از:
- بنتونیت
- بتن معمولی
- بتن هادي
- سایر مواد کاهنده حائز شرایط استاندارد
برخی افراد سودجو در تولید الکترولیتهایی مانند بنتونیت نیز براي کاهش مصنوعی و موقتی مقاومت مخصوص اقدام به افزودن نمک می کنند. استفاده از نمک، بویژه به لحاظ ایجاد خوردگی، در کاربردهایی مانند برق ساختمان که دوام طولانی سیستم زمین مورد نظر میباشد، کاربرد آن منسوخ شده است.
یکی از انواع الکترولیت ها (مواد بهبود دهنده مقاومت ویژه خاك)، الکترولیتهاي با پایه خاك رس مانند بنتونیت و … میباشد. انواع دیگر الکترولیت شامل بتنهاي حاوي ذرات هادي با پایه کربن مانند مارکونیت و … و الکترولیت هاي با پایه پلیمرهاي جاذب رطوبت میباشند. هر یک از این الکترولیتها داراي خصوصیاتی میباشند که طراح و مجري سیستم اتصال زمین طبق دستورالعمل سازنده، متناسب با شرایط زمین، روش اجرا و بهرهبرداري میتواند از آنها استفاده کند. این مواد مطابق با [62561-7 IEC] و [50164-7 BSEN] باید داراي خصوصیات زیر باشند:
- مقاومت مخصوص (ρ) پایین
- خورندگی خیلی پایین
- طول عمر بالا
- سازگاري با محیط زیست و عدم آلایندگی آن
- جذب رطوبت بالا
- pH در محدوده خنثی تا اندکی قلیایی (8 الی 0)
- مقاومت در برابر شسته شدن توسط آب هاي سطحی و زیرسطحی
- داراي خاصیت چسبندگی مناسب به الکترود زمین
براي تشخیص کیفیت الکترولیتها باید تست هاي زیر را انجام داد (62561-7 IEC):
- تست فرونشست
- تست تعیین میزان سولفور
- تست مقاومت مخصوص
- تست خورندگی
نکته قابل توجه این است که در هنگام استفاده از الکترولیتها باید از سازنده محصول گواهی تستهاي فوق از مراجع ذيصلاح و آزمایشگاه هاي مرجع مطالبه شود.
- استاندارد 62561-7 IEC
- استاندارد 50164-7 BSEN
متاسفانه این استاندارد ها تاکنون در کشورمان الزامی نگردیده است که البته می تواند به دلیل جدید بودن آن ها باشد، پیش از این در مراجع داخلی از قبیل نشریه 110 و مقررات ملی ساختمان و نشریات وزارت نیرو به وجود مواد کاهنده مقاومت الکتریکی زمین اشاره گردیده است ولی مشخصه یا ویژگی خاصی برای آن الزام نشده است و فقط انواع رایج قدیمی آن مانند نمک و زغال یا بنتونیت ذکر گردیده است.